Την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου 2023, τις τρεις τελευταίες διδακτικές ώρες, η Α΄ και δύο τμήματα της Γ (Γ2,3) παρακολούθησαν την ταινία Φόνισσα της Εύας Νάθενα στον κινηματογράφο Απόλλωνα. Προηγήθηκε στην τάξη ανάγνωση τμημάτων του ομώνυμου έργου του Παπαδιαμάντη καθώς και σχετική συζήτηση και εργασίες σε ομάδες προκειμένου οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη. Όταν λοιπόν παρακολούθησαν την ταινία γνώριζαν ήδη πράγματα για την εποχή, τον συγγραφέα και την ταινία. Το τελικό αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Οι μαθητές βίωσαν απόλυτα την ταινία. Πέρα από τις ατελείωτες συζητήσεις που προκλήθηκαν, ήρθαν σε επαφή, με τον πλέον παραστατικό τρόπο του κινηματόγραφου, με το κοινωνικό ζήτημα της γυναικείας καταπίεσης και τις συνέπειες του. Την επόμενη μέρα η Γ τάξη συνέχισε τις ομαδοσυνεργατικές της εργασίες στις οποίες συμμετείχαν όλοι οι μαθητές με ενθουσιασμό παράγοντας προφορικό λόγο. Και στο τέλος έγραψαν μια κριτική για την ταινία. Κάποιες από αυτές τις κριτικές μπορείτε να τις διαβάσετε παρακάτω.
Φονισσα είναι ο τίτλος μιας δραματικής ταινίας ελληνικής παραγωγής του 2023 βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη είναι πράγματι καθηλωτική στο ρόλο της. Υποδύεται με έναν μοναδικό τρόπο τη Χαδούλα ή αλλιώς γνωστή ως Φραγκογιαννου ή όποια πέρασε μια τυραννισμένη ζωή στις αρχές του 20ου αιώνα.
Μου άρεσε πολύ που μια δημιουργός ξαναφέρνει στο προσκήνιο ένα κείμενο του Παπαδιαμάντη, σε μια εποχή που η γυναικεία υποτέλεια και οι δολοφονίες γυναικών έχουν επανέλθει στο προσκήνιο με τον πιο ζοφερό τρόπο. Αυτό τονίζεται και στην αρχή της ταινίας, με το απόσπασμα του Ελύτη από το βιβλίο του για τον Παπαδιαμάντη <<Μία μέρα το παρελθόν θα μας αιφνιδιάσει με τη δύναμη της επικαιρότητα του>>.
Κωνσταντίνα Μουτάφη, Γ2
Το ομώνυμο διήγημα του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη μεταφέρθηκε στην κινηματογραφική οθόνη από την Εύα Νάθενα. Η ηρωίδα Χαδούλα, γνωστή και ως Φραγκογιαννού ερμηνεύεται συγκλονίστηκα από την γνωστή Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. Η φωτογραφία είναι εκπληκτική καθώς και τα τοπία οπου διαδραματίζεται η ιστορία κόβουν την ανάσα. Επίσης δεν μπορεί κανείς να μην σχολιάσει τα υπέροχα κοστούμια, τα χτενίσματα και το μακιγιάζ. Η επιλογή της μουσικής είναι εξαιρετική και ταιριάζει απόλυτα με το θέμα της ταινίας. Μέσα από την ταινία περιγράφεται ρεαλιστικά η κοινωνική δύναμη της εποχής καθώς και η ταπεινωτική και άθλια θέση της γυναίκας. Οι ερμηνείες των ηθοποιών απέδωσαν το ύφος προβάλλοντας τις συνθήκες που ζούσαν, πως οι γυναίκες βασανιζόντουσαν και υπέφεραν. Προσωπικά ενοχλήθηκα λίγο από τις μετατροπές που έγιναν από την σκηνοθέτιδα σχετικά με την πλοκή, παρόλα αυτά το έργο με συγκλόνισε. Πιστεύω πως προβάλει σκληρά την αλήθεια και θεωρώ πως είναι μια ταινία που αξίζει να την δουν όλοι.
Κυρλή Μαγδαλίνα, Γ2
Η ταινία «φόνισσα» στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη. Η ιστορία ακολουθεί την ζωή της Χαδούλας, μιας πολύτεκνης χήρας, η οποία πέρασε μια δύσκολη ζωή και αναλογιζόμενη το παρελθόν της, καταλήγει να πνιγεί μικρά κορίτσια- μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η ίδια της η εγγονή- με σκοπό να τα απαλλάξει από τα βάσανα που θα έχει η δυσμενής ζωή τους μόνο και μόνο εξαιτίας του φύλου τους. Τον ρόλο της πρωταγωνίστριας διεκπεραίωσε εξαιρετικά η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, αφού κατάφερε να προσδώσει την τραγικότητα και την καταπιεσμένη οργή που απαιτούσε η κατάσταση. Μάλιστα, σε συνδυασμό με την ερμηνεία της Μαρίας Πρωτόπαπα στον ρόλο της Δελχαρούς (μητέρα της Χαδούλας), δημιουργήθηκε μια ανατριχιαστική ατμόσφαιρα που συγκλόνισε το κοινό. Η φιγούρα της μητέρας ήταν πάντα ακίνητη και απειλητική, αποτελώντας μια έντονη υπενθύμιση για τα τραύματα που βίωσε η πρωταγωνίστρια στην ζωή της. Όσα για τα σκηνικά, η ταινία διαδραματίζεται σε ένα χωριό πάνω σε άγριες πλαγιές, αποτελούμενο από λιτά πέτρινα σπίτια, αναπαριστώντας μια επίγεια κόλαση. Τέλος, οι κομμώσεις των γυναικών ήταν πάντα επιβλητικές, προβάλλοντας την καταπίεση που δέχονταν, εκτός από την ώρα της γέννας, που ήταν η μόνη στιγμή που ήταν ελεύθερες. Συγκεκριμένα, τα μαλλιά της Χαδουλας ήταν άλυτα και την στιγμή που αυτοκτόνησε, σκιαγραφώντας την ελευθερία που απέκτησε με τον θάνατο της. Με λίγα λόγια, παρόλο που η ταινία απείχε αρκετά από το μυθιστόρημα, πρόκειται για μια εξαιρετική παραγωγή που αφήνει τον θεατή εκστασιασμένο.
Δέσποινα Ειρήνη Κωνσταντινίδη, Γ2
Η ταινία <<Φόνισσα>> αποτελεί διασκευή της ομώνυμης νουβέλας του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, η οποία δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες το 1903. Παρόλα αυτά τα κοινωνικά προβλήματα που θίγει είναι τόσο διαχρονικά και επίκαιρα, που μας κάνουν να αντιληφθούμε πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν ο κορυφαίος συγγραφέας.
Κεντρική ηρωίδα είναι η Χαδούλα ή Φραγκογιαννού, μια ηλικιωμένη γυναίκα από ένα απομακρυσμένο νησί, η οποία από μικρή ηλικία ήρθε αντιμέτωπη με τις δυσκολίες της ζωής. Η μητέρα της την κακοποιούσε. Παντρεύτηκε με προξενιό. Έκανε εφτά παιδιά. Έγινε μαία χωρίς να το θέλει. Και όλη της τη ζωή υπηρετούσε τους άλλους. Βλέποντας γύρω της, τα βάσανα που υπόκεινται οι γυναίκες, σε μια εποχή που η γέννηση ενός κοριτσιού θεωρούνταν <<κατάρα>>, αναλαμβάνει ένα <<θεόσταλτο>> έργο. Να σκοτώσει τα μικρά κορίτσια του νησιού με την ιδέα πως έτσι θα απελευθερωθούν και θα σωθούν από έναν κόσμο γεμάτο δυστυχία.
Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στο ρόλο της πρωταγωνίστριας είναι απλά συγκλονιστική. Αποτυπώνει στο πρόσωπό της, με τη πολύ χρήσιμη βοήθεια του μακιγιάζ, όλο τον πόνο, τις δυσχέρειες αλλά και το μίσος που έχει βιώσει η Χαδούλα στη διάρκεια της μακρόχρονης ζωής της. Αυτό το μίσος φαίνεται με τη πάροδο της ταινίας να έχει εμφυτευτεί βαθιά μέσα της και σε συνδυασμό με τα γεγονότα που διαδραματίζονται γύρω της είναι αυτό που την οδηγεί στο φόνο. Οι ευδιάκριτες αλλαγές στην έκφραση που έχει όταν πνίγει τα μικρά κοριτσάκια φανερώνουν τόσο τα έντονα συναισθήματα της πρωταγωνίστριας όσο και το ασύγκριτο υποκριτικό ταλέντο της ηθοποιού.
Τα σκοτεινά και συννεφιασμένα τοπία της Μάνης και του Ψηλορείτη, εκεί δηλαδή όπου γυρίστηκε η ταινία, μας μεταφέρουν στο μελαγχολικό και αποπνικτικό κλίμα που κυριαρχεί στο μικρό νησί, ενώ η μουσική άλλοτε πετυχαίνει να εντείνει και άλλοτε να κατευνάσει τα συναισθήματά και των ηρώων και τα δικά μας. Επιπλέον, η ενδυματολογία, το μακιγιάζ και οι κομμώσεις αντιπροσωπεύουν άμεσα την εποχή. Τα μαυροφορεμένα ρούχα και οι αυστηρές πλεξούδες, εκτός από το ότι δείχνουν τον τρόπο ντυσίματος και χτενίσματος τα χρόνια εκείνα, μαρτυρούν τους περιορισμούς που επιβάλλονταν στις γυναίκες και την ανελευθερία που βίωναν.
Η σκηνοθέτιδα της ταινίας Εύας Νάθενα καταφέρνει μέσα από την λεπτομερή αναπαράσταση της πατριαρχικής κοινωνίας του νησιού και μέσα από την ηθογραφική προσέγγιση της πρωταγωνίστριας να σκιαγραφήσει τους βαθύτερους λόγους που την μετέτρεψαν σε <<φόνισσα>>. Και το τέλος που επιφυλάσσει για αυτή μπορεί να μην ταυτίζεται με το βιβλίο, αλλά είναι ταιριστό για μια γυναίκα, την οποία οι προσωπικοί της δαίμονες αλλά και η ίδια η κοινωνία στην οποία μεγάλωσε, την οδήγησαν στο ειδεχθές έγκλημα του φόνου μικρών παιδιών.
Φραγκάκη Ευδοκία, Γ2
«Φόνισσα»: Μια ταινία που μας «πνίγει» με την ωμή της αλήθεια
Δεν υπάρχουν τα κατάλληλα λόγια για να χαρακτηριστεί πλήρως αυτό το αριστούργημα. Δεν υπάρχουν λόγια που να μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα τόσο των ανθρώπων που παρακολούθησαν την «Φόνισσα» όσο και των ανθρώπων, ιδίως των γυναικών, εκείνης της εποχής. Η «Φόνισσα» είναι ένα έργο που ξεμπροστιάζει τις πατριαρχικές κοινωνίες εκείνης της εποχής, που δυστυχώς υπάρχουν και σήμερα.
Στην ταινία η Χαδούλα δε βρήκε ποτέ συμπαράσταση από τη μητέρα της. Αντιθέτως της έκανε τον βίο αβίωτο. Όταν επιτέλους βρέθηκε κάποιος για να την παντρευτεί, η μάνα την έδωσε σαν να ήταν απλά ένα κομμάτι γης. Την ξεφορτώθηκε. Δεν την προετοίμασε για αυτά που θα γινόντουσαν στο μέλλον - την βία και τον εξευτελισμό. Της έριξε απλά είναι βλέμμα, χωρίς λέξεις, που σήμαινε τα πάντα. Γι’ αυτό και όταν η Φραγκογιαννού μεγάλωσε και της χτύπησε την πόρτα το παρελθόν της, οδηγήθηκε στο να διαπράξει τις δολοφονίες των μικρών κοριτσιών – βρεφών. Για να τις γλιτώσει από αυτό που ήταν να πάθουν. Να τις γλιτώσει από αυτό που έζησε εκείνη και που ζούσαν όλες οι γυναίκες.
Η ταινία αυτή εκτός από την εκπληκτική παραγωγή, με τη μουσική, τα τοπία και τους ηθοποιούς, περνούσε και εξαιρετικά μηνύματα σε αυτούς που την παρακολουθούσαν.
Το να είσαι γυναίκα εκείνη την εποχή και σε εκείνες τις κοινωνίες ήταν το πιο φρικτό πράγμα που μπορούσε να συμβεί σε μία οικογένεια. Δεν ήταν τόσο δυνατές όσο οι άντρες για να μπορούν να δουλέψουν, ήταν απλά μηχανές αναπαραγωγής. Σαν να μην έφτανε αυτό, μια γυναίκα χρειαζόταν προίκα για να παντρευτεί, που δύσκολα μπορούσαν να την αποκτήσουν. Έτσι, λοιπόν, τις συμπεριφερόνταν σαν ένα σκουπίδι, σαν να είναι ένα τίποτα. Έκαναν δουλειές και ζούσαν μόνο για να υπηρετούν τον άντρα τους,-μόλις παντρευόντουσαν-, τους γιους, τις κόρες και έπειτα τα εγγόνια. Δέχονταν βία και εξευτελισμό μόνο και μόνο επειδή ήταν γυναίκες. Ακόμη κι όταν η βία ξεπερνούσε το όριο και γινόταν δολοφονία κανένας δεν θα έλεγε απολύτως τίποτα. Η κοινωνία σώπαινε μπροστά στα αποτρόπαια εγκλήματα κατά των γυναικών.
Οπότε, η Χαδουλα με το να πνιγεί τα κορίτσια, έχοντας συνοδοιπόρο το παρελθόν της, πίστευε πως ήταν ο σωστός τρόπος για να τις προστατεύσει από το φρικτό πρόσωπο της κοινωνίας.
Η σιωπή απέναντι σε απάνθρωπες πράξεις είναι συνενοχή και αποτελεί αρωγό για τον πολλαπλασιασμό αυτών των πράξεων στο μέλλον. Όπως είπε και ο Ελύτης: Μια μέρα το παρελθόν θα μας αιφνιδιάσει με τη δύναμη της επικαιρότητάς του.
Κλεοβούλου Ελπινίκη, Γ2
Η ταινία "Φόνισσα", σε σκηνοθεσία της Εύας Νάθενα , εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, σου κόβει την ανάσα. Η ερμηνεία της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη είναι καθηλωτική. Η φωτογραφία είναι καταπληκτική με συγκλονιστικά τοπία. Η μουσική είναι , κατά την γνώμη μου, εξαιρετική, καθώς η παρουσία αλλά και η απουσία ενισχύουν την ατμόσφαιρα. Μέσα από την ταινία μπορούμε να αντιληφθούμε τις άθλιες κοινωνικές συνθήκες τις εποχής και το πόσο καταπιεσμένες ήταν οι γυναίκες. Η πλοκή της ταινίας αυτής είναι πραγματικά μια γροθιά στο στομάχι. Προσωπικά με συγκλόνισε και με συγκίνησε. Την συνιστώ ανεπιφύλακτα.
Ορνέλα Ντερβίσι , Γ2
Κατά την γνώμη μου η ταινία είναι πολύ εύστοχη καθώς αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τα δείνα της ζωής των γυναικών στις αρχές του 20ου αιώνα. Παράλληλα φαίνεται η διαχρονική αξία του έργου καθώς πολλές γυναίκες κακοποιούνται μέχρι και σήμερα, ένα αιώνα μετα . Η μετατραπή του έργου από βιβλίο σε ταινία οδήγησε σε κάποιες παραποιήσεις κάποιων γεγονότων ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη συναισθηματική φόρτιση του δεκτή με τη χρήση της τεχνολογίας κατι το οποίο με βρίσκει αντίθετο, καθώς μειώνεται η αυθεντικότητα του έργου. Τέλος είναι μια ταινία που εμενα προσωπικά με μπέρδεψε καθώς πολλές φορές αδυνατούσα να καταλάβω ποια ήταν η γυναικά που έβλεπα να κακοποιείται. Επιπλέον θεωρώ ότι κάποιος που δεν ξέρει τι πραγματικά συμβαίνει στο κείμενο δεν θα μπορέσει να συμβαδίσει με τον ρυθμό προβολής των γεγονότων στην ταινία με αποτέλεσμα να χαθεί. Συμπερασματικά είναι μια ταινία που αγγίζει βαθιά τους θεατές και συστήνω να την δουν όλοι, όμως πρώτα θα ήταν καλό να γίνει μια ερευνά από τους θεατές για το τι συμβαίνει στο έργο του Παπαδιαμαντή και να διαβάσουν το βιβλίο πριν δουν την ταινία.
Μιχαηλίδης Χρήστος, Γ2